Bazı durumlarda fren sistemine hava dolabilir. Bu durum, frenin hafif olmasından veya geç tepki vermesinden anlaşılabilir. Eğer seyir halindeyken bu olayla karşılaşmak istemiyorsanız fren hidroliğini iki ya da en geç üç yılda bir değiştirmelisiniz. Aksi takdirde parçalarınız yıpranacak ve onarıma ihtiyaç duyacaktır.
Eski otomobillerin periyodik bakımlarında pek fazla işlem uygulamaya gerek olmaz. Varsayalım eski bir aracınız var; bakımda ustanız "Değişmesi gerek ama bu değişimi bir süre daha erteleyebiliriz sıkıntı olmaz” gibi bir cümle kurdu…
Bu diyalogdan günler sonra trafik ışıklarında durmak için yavaşlarken fren pedalını normalden fazla ittirmeniz gerektiğini farkettiniz. Büyük bir sorun değil. Boş vaktinizde balataları kendiniz değiştirerek bu masrafı kendiniz çok daha ucuza mal edebilirsiniz. Eğer frenlerinizde hala aynı sorun devam ediyorsa fren hidroliğinizi boşaltıp tekrar doldurarak sorunu çözme ihtimaliniz bir hayli yüksek.
Hava Kabarcığı
Sıvılar gazlarin aksine sıkıştırılmazdır. Fren hidroliği olması gereken yerde hava olması nedeniyle diski normalden daha az sıkıştırır. Fren hattını deneyerek hava kabarcığı pompalanmalıdır. Hava sıkıştırılabilir madde olduğu için freniniz bastığınızda ilkine göre daha sert ve hassas olacaktır. Az önce de belirttiğimiz gibi fren hidroliğini tamamen boşaltıp tekrar dolması gereken seviyeye kadar doldurmak da sorunu büyük ihtimalle çözecektir.
En sağlıklı yöntem eskimiş fren hidroliğinin yenisiyle değiştirilmesidir. Peki sıvı değişimi neden önemli? Ana silindirdeki ve kasnaklardaki hareket halindeki parçalardan gelen kir ve metal parçacıkları sıvıya karıştığında frenin dengesini bozar. Sıvının, havadaki nemi emerek kaynama sıcaklığını düşürmesi veya yüksek sıcaklıklara maruz kalması alkol bazlı fren hidroliğinin yapısını bozabilir. Bu durum temiz görünümlü olan fren hidroliğinin renginin kararmaya başlamasıyla anlaşılabilir.
ABS sistemine sahip fren sistemleri, olmayanlara göre çevre koşullarına çok daha töleranslıdır. Sebebi ise; ABS hidrolik pompasının binlerce bar basınç içinde çalışarak fren hidroliğini çok küçük vanalar eşliğinde sıkıştırmasıdır. Bu sayede ABS, fren sistemini güçlendirici rol oynar. Ancak bu sistem de ne yazık ki diğer parçalardan gelen partiküller tarafından hasar görebilir.
ABS sistemi silindire hava karışması durumunda bir iyi bir de kötü çözüme sahip. İyi olanı, ABS komutasına giren havanın kolaylıkla dışarı atılabilmesidir. Kötü olanı ise, bazı araçlarda havayı boşaltmak için pompayı ve valfleri çevirebilmek için son derece pahalı olan ABS hava alma aletlerinin kullanılmasıdır. Neyse ki bunun da basit sayılabilecek bir çözümü var. Herhangi bir havanın sisteme girmesine izin vermeyerek sorunu basitçe çözebilirsiniz.
Fren Hidroliğinin Değişimi
Bu yöntemde yapacağınız ilk şey boşaltma valflerinin gevşediğinden emin olmaktır. Hidrolik civatasına uyan bir kutu anahtara ihtiyacınız olacak. Rekor anahtarı civataları gevşetebilirsiniz. Civatalarınız yakın zamanda yağlanmışsa işiniz daha kolay olacaktır. Bu işlemi uygulamadan bir gün önceden civataları yağlamanızı öneririz. Bu sayede sadece işiniz kolaylaşmayacak, bunun yanında aşınmanın da önüne geçilecektir. Civataları gevşettikten sonra kapalı tutun, hemen açmayın.
Hava boşaltma vanasını parçalamadan gevşetemezseniz fren kaliperlerini veya tekerlek silindirlerini değiştirmeniz gerekebilir.
Bu küçük ve içi boş civataları gevşetebilmek için mutfağınızda bulunan yağlardan yardım alabilirsiniz. Gevşetip bir süre beklettikten sonra haznenin üstünü açın ve eskimiş fren hidroliğini elinizden geldiğinizce fotoğraftaki şekilde emdirin. Depodaki tortuları ve pislikleri temiz bir bezle temizleyin. Ancak fren hidroliğini değiştirirken dikkatli olun çünkü hidrolik sıvısı boyalı yüzeye hücum ederek boyayı kaldırabilir.
Bir adet plastik tüp alın (Akvaryum tipi tüpler kullanışlı ve ucuzdur.) Tüpün bir ucunu öncelikle fren merkezine en uzak olan sağ arka tekerleğin boşaltma civatasının kapağını söküp yerleştirin. Diğer ucunu, sıvının boş kabın içine akabileceği şekilde yerleştirin. (Bu sayede havanın fren silindirine veya kaliperlerin içine geri emilmesi önlenecektir.) Tüpü güvenli bir şekilde civataya yerleştirdikten sonra bir kişi sürücü koltuğuna oturup freni pompalayacak diğeri ise vidayı açıp kapatarak eş zamanlı olarak hidroliği anahtar yardımıyla boşaltacak. Hidroliği boşalttığınızda basınç azalacağı için fren pedalının çok fazla ilerlemesini arkasına kereste veya şişe koyarak önlemeye çalışın. Bu işlemde en önemli noktalardan birisi, herhangi bir tekerleğin hidroliğini boşalttıktan sonra tekrar tekrar araca fren hidroliği eklemektir. Frene basarken fren hidroliğinin kapağının kapalı olduğuna emin olun. Aksi takdirde hidrolik kutudan fışkıracaktır.
Yardım Alın
Verdiğiniz talimatları başarabileceğine inandığınız bir yakınınızı yardım etmesi için yanınıza çağırın. Çağırırken de üstünün kirlenmeyeceğini söylerseniz daha istekli yardım edecektir. Yardımcınızı sürücü koltuğuna oturtun ve talimatlarınızı beklemesini isteyin. İşte başlıyoruz: Tüpü hidrolik civatasına sağlamca bağladıktan sonra yardımcınıza pedala aynı kuvvette basmasını söyleyin. Aynı kuvvette basmazsa basınç farkı oluşacaktır. Yardımcınız size bastığını bildirdiğinde de civataya taktığınız anahtarı çeyrek tur çevirin ve basınç azalınca tekrar sıkın.
Eskimiş ve kirlenmiş fren hidroliğinin bir kısmı hortumun diğer ucundaki şişeye doğru akmaya başlayacaktır. Sıvı akışı durduğunda tahliyeyi sonlandırın ve yardımcınıza ayağını pedaldan kaldırmasını söyleyin. Sonra fren pedalını pompalamasını isteyin ve tekrar frene basmasını isteyin ve civatayı gevşetip basınç azalınca sıkın.
Hortumdan temiz sıvı akmaya başlayana kadar bu işlemi devam ettirin. Ani hareket yapmaktan kaçının ve gözünüzü kaliperden ayırmayın. Aksi takdirde kalipere ters basınç uygulanarak içine hava girebilir. Daha da kötüsü sizin bundan haberiniz olmayabilir. Ters basınç durumunu hortumdaki kabarcıkların kalipere doğru hareket ettiğini gözleyerek anlayabilirsiniz.
Fren hidroliğini temizlediğiniz her bir tekerlekten sonra kesinlikle kaputun altındaki fren hidroliği doldurulan tüpü kontrol edin. Her bir boşaltmadan sonra fren hidroliğini ağzına kadar doldurun ve işlemlerinizi uygularken kapağı mutlaka kapalı tutun.
Sağ arka tekerlekten temiz sıvı gelmeye başladığında hafifçe boruyu sökün ve tahliye civatasının kapağını takın. Ardından aynı işlemi sol arka tekerleğe uygulayın. Amaç fren merkezine en uzak tekerlekten başlayarak aşama aşama merkeze yaklaşmaktır. Aksi takdirde çabalarınız boşa gidebilir. Sol arka tekerlekten sonra sırasıyla aynı işlemleri sağ ön ve sol ön tekerleklere uygulayın.
Fren hidroliği insan sağlığına zararlı bir sıvıdır. Herhangi bir yolla derinize hidrolik sıçrarsa çabucak temizlemenizi öneririz.
ABS’li ile ABS’siz Fren Sistemlerine Aynı İşlemleri Uygulamayın!
ABS bulunmayan eski araçlarda kaliperdeki ve merkezdeki sıvıları değiştirmek sistemde hava kabarcığı varsa çok büyük ihtimalle işe yarayacaktır. ABS bulunan araçlarda kirli sıvının tahliyesini yapmak için servis el kitapçığına bakmanız gereklidir. Eğer kendinize güvenmiyorsanız size tavsiyemiz aracınızı servise götürüp profesyonellerden yardım istemek olacaktır. Ama her ne olursa olsun iki senede bir fren hidroliğinizi değiştirmelisiniz.