Özellikle Avrupa ve ABD'de Volkswagen'in Dieselgate skandalı ve şehirlerde dizel araç kullanımına getirilen kısıtlamaların artması sonucu dizel otomobil satışları serbest düşüşte. Türkiye'de de dizel araç fiyatlarının aşırı artması müşteri tercihinde çöküşe neden oldu. Özellikle egzoz emisyon standartlarının gittikçe daha da sıkılaşması firmaları, tamamlayıcı tedavi olarak Türkçeleştirebileceğimiz aftertreatment çözümlerine yöneltti.
Peki nedir bu aftertreatment. Bu sisteler egzoz gazını egzoz sistemi dahilinde çevreye daha az zarar verecek şekilde kimyasal reaksiyona sokma işlemini gerçekleştiriyor. Katalitik konvertör, DPF(Dizel partikül filtresi) ve SCR (Seçici Katalitik İndirgen-AdBlue) aftertreatment sisteminin parçaları. Dizel teknolojisine yapılan geçmiş yatırımlarını çöpe atmak istemeyen firmalar yeni dizel araçların bu sistemlerle artık "temiz" olduğunu iddia ediyor. Bu yazımız ise, en katı AB otomobil kirliliği kontrollerinin dahi dizel araçlardan kaynaklanan partikül kirliliğini durdurmakta başarısız olduğunu göstermekte. En yeni dizel modellerin bile eski nesillerden farksız bir şekilde hali hazırda tehlikeli olduğunu ortaya çıkaran bağımsız laboratuvar testlerinin ve yapılan araştırmalarının sonuçlarını göstereceğiz.
Bunun başlıca nedeni, mevcut en iyi kirlilik kontrol teknolojisi olan dizel partikül filtrelerinin (DPF'ler) düzenli olarak temizlenmesi ('rejenerasyon') gerekliliğidir. Bu durum da dizel araçların ortalama her 480km'de bir büyük miktarda kirlilik 'dökülmesine' neden olur. Testler, bu artışların kentsel alanlarda da meydana geldiğini ve sağlıklı rejenerasyonun 15 km'ye kadar uzun sürebileceğini ve bu süre zarfında tehlikeli partikül kirliliği emisyonlarının normal oranlarının 1.000 katına çıktığını gösteriyor. Avrupadaki temiz hava alanlarına dahil alınabilen, en son regülasyona uygun Euro 6d dizel otomobillerin bile son derece kirletici olduğu gerçeği ile karşı karşıyayız. Çünkü dinamometre üstünde, partikül filtreleri yeni olan 0 kilometre araçlar ile yapılan testler sırasında araçlar kesinlikle rejenerasyon işlemine girmiyor ve bu sayede testlerden geçebiliyorlar.
Dizel partikül filtrelerinin düzenli olarak rejenerasyona girmesi gerekir. Peki bu, emisyonlar için ne anlama geliyor? Bununla birlikte, DPF filtrelerinin tüm olası koşullar altında partikül sayısı emisyonlarını etkili bir şekilde azaltmadığına inanmak için ortaya atılan birçok neden var. Motordan gelen kurum zamanla filtrede biriktiğinden, egzozun tıkanmasını önlemek için otomobilin periyodik olarak DPF rejenerasyonundan geçmesi gerekir. Rejenerasyon esnasında, DPF sıcaklığı minimum 550° C'ye kadar çıkarılır. Bu ise aşırı oksijen mevcut olduğunda kurumun yanmaya başladığı sıcaklık eşiğidir. DPF bu minimum sıcaklığa ulaştığında, DPF'de biriken kurum yanar ve DPF "temizlenir". Endişe verici bir şekilde, birkaç çalışma, bu DPF "temizliğinin" regüle edilen kirletici emisyonlarında ve özellikle partikül sayısı (PN) emisyonlarında büyük bir artışla ilişkili olduğunu göstermiştir. Birleşik Krallık Motorlu Taşıtlar Birliği'ne (British Motoring Association) göre ortalama olarak her 480 km'de bir meydana gelen rejenerasyon, yüksek kirletici emisyonları, hava kalitesi ve halk sağlığı için ciddi endişe kaynağı.
Test programı için iki Euro 6d-temp dizel araç seçildi; Nissan Qashqai 1.5 litre, 4 silindir, 115hp ve Opel/Vauxhall Astra a 1.6 litre, 4 silindir, 110hp. Qashqai 20bin, Astra ise 6400 km'deyken başlayan test programı, Temmuz ve Ağustos 2019'da Ricardo tarafından Birleşik Krallık'taki Shoreham Teknik Merkezi'nde gerçekleştirildi.
Her iki araç da Ricardo’nun dört tekerlekten çekişli şasi dinamometresinde gerçekleştirilen gerçek dünya sürüş (RDE) sürüş döngüsünde test edildi. Test, 10 nm'den küçük parçacıklar gibi halihazırda yolda ölçülmesi zor olan kirletici maddelerin ölçülmesini sağlamak için laboratuvarda gerçekleştirilmiştir. Her bir rejenerasyonun tamamlanması için geçen süre, araca ve rejenerasyonun uzunluğunu belirlemek için kullanılan yönteme bağlı. Bu amaçla iki aracın kolayca karşılaştırılabileceği anlık THC emisyonları kullanıldı.
Anlık THC emisyonlarının analiziyle belirlendiği üzere, Astra'nın A6h'R 'testinde rejenerasyon için geçen süre yaklaşık 7 dakikaydı ve Qashqai'de tamamlanması 8-9 dakika süren DPF yenileme olayından daha hızlıydı. Rejenerasyon etkinliği Astra'da 12 km ve Qashqai'de 15 km'ye kadar sürüldü. Qashqai için ardışık rejenerasyonlar arasındaki mesafe 423 km iken Astra için mesafe 419 km olarak gerçekleşerek araçların rejenerasyonları arasında çok fark olmadığı görüldü.
Karbon monoksit ve hidrokarbon ve NOx emisyonları, test edilen iki otomobil için yasal limitlerin altında kalırken, rejenerasyon sırasında daha zorlu sürüş koşulların, daha yüksek emisyonlara neden olması ,hatta DPF rejenerasyonunu sırasında diğer dizel otomobiller tarafından NOx emisyon limitlerinin aşılması da mümkün.
DPF rejenerasyonu sırasında partikül sayısı emisyon limiti aşılır, ancak bu regülasyonlar tarafından göz ardı ediliyor. DPF rejenerasyonu nedeniyle partikül sayısı emisyon limiti% 32 ile% 115 arasında aşıldı. Otoyol fazı PN emisyonlarında, tam teste kıyasla, Qashqai için kilometre başına 2.1 trilyon, Astra içinse 3.5 trilyon gibi büyük bir artışla sonuçlandı. Partikül emisyon limiti 3-5 kat arasında aşıldı.
Test edilen arabalar, rejenerasyonda olmadıkları testlere kıyasla rejenerasyon sırasında 1848 kata kadar daha fazla partikül yaydı.
Bununla birlikte, yasal sınıra kıyasla yalnızca salınan parçacıkların mutlak sayısına odaklanmak, rejenerasyonun parçacık emisyonu üzerindeki etkisinin tam hikayesini anlatmıyor. Qashqai, rejenerasyonda olmayan testlere kıyasla, ilk testte 1848 kat ve 6. testte 1536 kat daha fazla partikül yaydı. Astra'da da benzer sonuçlar ortaya çıkarken, rejenerasyon, Tip onay verilerinde belirtilenden daha sık meydana geldi.
DPF Rejenerasyonları şehirlerde de meydana gelebilir.
Mevcut argümanlardan biri, DPF rejenerasyonlarının esas olarak insanların nefes aldığı yerden uzaktaki yüksek hızlı otobanlarda gerçekleşmesidir. Parçacık kirliliği uzun mesafelerde seyahat edebilir. Yalnızca şehirlerde araç kullanan araç sahipleri için, rejenerasyonun şehirde gerçekleşmesi yüksek olasılıktır, aksi takdirde DPF filtresi tıkanır.
Çoğu otomobil için, bir DPF rejenerasyonunun meydana gelmesi için gereken sıcaklıkların, otomobil sahibinin tipik sürüş profili düşük hız, kısa yolculuklar, dur/kalk veya soğuk hava içermediği sürece şehir içi sürüş sırasında elde edilmesi mümkündür. Bazı araçların rejenerasyonun gerçekleşmesi için gerekli sıcaklığa ulaşmakta zorlanması durumunda. Normal sürüş koşullarında bir rejenerasyon gerçekleşemezse, araç sürücüye rejenerasyon meydana gelene ve tamamlanana kadar sürüşe devam etmesi talimatını verebilir ve filtre tıkanabilir.
Filtre tıkanırsa, araç muhtemelen koruma moduna girecektir ve acil servis rejenerasyonu gereklidir. Bu da, aracın servis rejenerasyonundan geçmesi için tek seçeneğin rejenerasyon cihazı bulunan bir servise gitmek olduğu anlamına gelir. Yetkili servislerde yüksek ücretler veya daha ilerisi filtre değişimine zorlanması durumları ile karşılaşan müşterilerin memnuniyetinin düşmesiyle sonuçlanıyor. Bu durum göz önüne alındığında, dizel araçların çoğunun kentsel koşullarda DPF rejenerasyonunda kalması durumu ortaya çıkmaktadır.
Dizel otomobiller hala temiz değil ve gelecekteki düzenlemeler sıfır emisyona doğru rota belirlemeli.
https://www.transportenvironment.org/publications/new-diesels-new-problems